Katechizm Katolicki

Rodział X

Część I

O cnotach teologicznych

Art. 2

O cnotach teologicznych w szczególności

A. O wierze

515. Co to jest wiara?

Wiara jest to cnota nadprzyrodzona, która pod natchnieniem i z pomocą łaski sprawia, ze przyjmujemy za prawdę to, co Bóg objawił, a przez Kościół do wierzenia podaje; przyjmujemy zaś to za prawdę nie dlatego, żebyśmy przyrodzonym światłem rozumu przejrzeli wewnętrzna prawdziwość tych prawd, lecz przez wzgląd na powagę samego Boga, który to objawił, a który się ani mylić nie może ani w błąd wprowadzać.

516. Czy musimy wierzyć we wszystkie prawdy objawione?

Musimy wierzyć we wszystkie prawdy objawione, przynajmniej ogólnie, np. wierzę we wszystko, co Bóg objawił, a Kościół do wierzenia podaje, albo krócej: wierze we wszystko, w co wierzy Kościół, Matka Święta; szczegółowo zaś i wyraźnie musimy wierzyć, że jest Bóg, że za dobre nagradza, a za złe karze, ze jest Trójca Święta, ze Jezus Chrystus stał się człowiekiem dla naszego zbawienia.

517. Czy wiara może być przeciwna rozumowi?

Wiara, choć przewyższa rozum, w żaden sposób nie jest przeciwna rozumowi, ani też między wiarą a rozumem nigdy nie może zachodzić żadna sprzeczność.

518. Dlaczego między wiarą a rozumem nigdy nie może zachodzić żadna sprzeczność?

Między wiarą a rozumem nigdy nie może zachodzić żadna sprzeczność, ponieważ ten sam Bóg, który objawia tajemnice i wlewa wiarę, dał duszy ludzkiej światło rozumu; Bóg siebie samego zaprzeczyć nie może, ani też jedna prawda nie może się sprzeciwiać drugiej.

519. Czy wiara i rozum mogą sobie nieść wzajemną pomoc?

Wiara i rozum mogą sobie nieść wzajemną pomoc, gdy zdrowy rozum dowodzi podstaw wiary i oświecony jej światłem przyczynia się do rozwoju znajomości rzeczy Bożych, wiara zaś zachowuje rozum od błędów i broni go oraz ułatwia mu poznanie wielu rzeczy.

520. Kiedy musimy wiarę publicznie wyznawać?

Wiarę musimy publicznie wyznawać, ilekroć nasze milczenie, ociąganie się albo zamieszanie powodują pośrednio zaprzeczenie wiary, wzgardę religii, obrazę Boga czy zgorszenie bliźniego.

521. W jaki sposób wyznajemy wiarę na zewnątrz?

Wiarę objawiamy na zewnątrz, wyznając ją słowem i uczynkiem, w razie potrzeby nawet śmierć ponosząc za nią.

522. W jaki sposób traci się wiarę?

Wiarę traci się przez odstępstwo lub herezję, gdy mianowicie człowiek ochrzczony albo odrzuca bądź wszystkie, bądź niektóre prawdy wiary, albo też dobrowolnie podaje je w wątpliwość.

523. Prócz odstępców i heretyków kto jeszcze grzeszy przeciwko wierze?

Prócz odstępców i heretyków przeciwko wierze grzeszą:

  1. nieochrzczony, który odrzuca wiarę dostatecznie sobie przedstawioną (niedowiarstwo pozytywne);
  2. kto nie stara się o dostateczne wykształcenie religijne, odpowiadające jego stanowi i wiekowi;
  3. kto wyznaje błędy, przez Kościół potępione, zbliżające się mniej lub więcej do niedorzeczności heretyckiej;
  4. kto dobrowolnie wystawia się na niebezpieczeństwo utraty wiary, np. czytając bez wymaganego pozwolenia i ostrożności książki zakazane przez Kościół, zwłaszcza książki apostatów, heretyków lub schizmatyków, szerzące apostazję, herezję lub schizmę.


B. O nadziei

524. Co to jest nadzieja?

Nadzieja jest to cnota nadprzyrodzona, która sprawia, że dla zasług Jezusa Chrystusa, oparci na dobroci, wszechmocy i wierności Boga, z ufnością oczekujemy żywota wiecznego i łask potrzebnych do jego osiągnięcia, bo Bóg obiecał żywot wieczny tym, którzy będą wykonywać uczynki dobre.

525. Jak objawiamy nadzieję?

Nadzieje objawiamy nie tylko słowem, lecz także uczynkami, gdy ufając szczerze obietnicom Boskim, cierpliwie znosimy dolegliwości i przykrości życia, a nawet prześladowania.

526. Jak się traci nadzieję?

Nadzieję traci się przez grzech rozpaczy lub zuchwałej ufności oraz przez te grzechy, które pociągają za sobą utratę wiary.

527. Co to jest rozpacz?

Rozpacz jest to dobrowolny i świadomy brak ufności, by człowiek mógł otrzymać od Boga szczęście wieczne i środki, które do niego wiodą.

528. Co to jest zuchwała ufność?

Zuchwała ufność jest to lekkomyślne liczenie na to, że się dostąpi szczęścia w niebie bez uzyskania łaski Bożej albo bez dobrych uczynków.

C. O miłości

529. Co to jest miłość?

Miłość jest to cnota nadprzyrodzona, która sprawia, że miłujemy Boga nade wszystko dla Niego samego, a siebie samych i bliźniego dla Boga.

530. W jaki sposób mamy przede wszystkim okazywać Bogu swą miłość?

Miłość swą mamy Bogu okazywać przede wszystkim przez zachowanie jego przykazań.

531. Jakim jeszcze sposobem możemy Bogu okazać swoją miłość?

Swoją miłość możemy Bogu jeszcze okazać uczynkami, które wprawdzie nie są nakazane, Bogu są miłe, a nazywają się nadobowiązkowymi.

532. Jak przepada miłość ku Bogu?

Miłość ku Bogu przepada przez każdy grzech śmiertelny; ale utrata łaski przez grzech śmiertelny niekoniecznie pociąga za sobą utratę wiary i nadziei.

533. Jak winniśmy miłować siebie samych?

Siebie samych winniśmy miłować, szukając we wszystkim chwały Bożej i naszego wiecznego zbawienia.

534. Czy winniśmy miłować bliźniego?

Bliźniego winniśmy miłować aktami wewnętrznymi i zewnętrznymi, to jest darować urazy, wystrzegać się wyrządzania mu szkody i krzywdy i dawania mu zgorszenia, spieszyć mu według sił z pomocą w potrzebach, a zwłaszcza przez uczynki miłosierdzia co do duszy i co do ciała.

535. Jakie są uczynki miłosierne co do duszy?

Uczynki miłosierne co do duszy są następujące:

  1. wątpiącym dobrze radzić;
  2. nieumiejących pouczać;
  3. grzeszących upominać;
  4. strapionych pocieszać;
  5. urazy chętnie darować;
  6. przykrych cierpliwie znosić;
  7. za żywych i umarłych się modlić.

536. Jakie są uczynki miłosierne co do ciała?

Uczynki miłosierne co do ciała są następujące:

  1. łaknącego nakarmić;
  2. spragnionego napoić;
  3. nagiego przyodziać;
  4. podróżnego w dom przyjąć;
  5. chorego odwiedzić;
  6. więźnia nawiedzić;
  7. umarłego pogrzebać.

537. Czy miłość, którą winniśmy miłować bliźniego, obejmuje także nieprzyjaciół?

Miłość, którą winniśmy miłować bliźniego, obejmuje także nieprzyjaciół, bo oni także są bliźnimi naszymi, a Bóg sam dał nam to przykazanie i zostawił nam przykład.